Dodatek na „więcej niż jedno gospodarstwo domowe zamieszkujące w odrębnych lokalach”.
W dniu 3 listopada 2022 r., do ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym, (Dz. U. z 2022 r., poz. 1692 z późn. zm.) wprowadzone zostały zmiany (w art. 2 dodano ust. 3c i 3d) umożliwiające uzyskanie dodatku węglowego przez więcej niż jedno gospodarstwo domowe zamieszkujące pod jednym adresem, ale pod warunkiem, że gospodarstwa te będą zamieszkiwały w odrębnych lokalach i w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. nie będzie możliwości ustalenia odrębnych adresów zamieszkania dla poszczególnych gospodarstw domowych, przy czym ich źródłem ogrzewania ma być oddzielne lub współdzielone źródło ciepła.
Pojęcie „odrębny lokal”.
Mając na uwadze opisane powyżej przesłanki przyznania dodatku węglowego „na kolejny odrębny lokal” istotne staje się wyjaśnienie pojęcia „odrębny lokal”. Definicji tego pojęcia nie znajdziemy w ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym. W mojej ocenie, posiłkowo, możemy jednak w tym przypadku posłużyć się definicją samodzielnego lokalu mieszkalnego, zawartą w ustawie z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1048). Zgodnie z art. 2 ust. 2 zd. 1 tej ustawy, samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.
Dodać trzeba, że definicja samodzielnego lokalu mieszkalnego była wielokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. W tym miejscu warto wskazać chociażby na tezy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2017 r., sygn. akt: I OSK 3267/15: „Dla spełnienia definicji samodzielnego lokalu mieszkalnego przepis art. 2 ust. 2 u.w.l. wymaga wydzielenia trwałymi ścianami w obrębie budynku izby lub zespołu izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Nie można natomiast mówić o samodzielności lokalu, którego ciągi komunikacyjne nie zostały wydzielone trwałymi ścianami, do pełnienia przypisanej mu funkcji. Również nie można mówić o samodzielności lokalu, który mimo wydzielenia trwałymi ścianami, do pełnienia przypisanej mu funkcji, wymaga korzystania z innych samodzielnych lokali. Przeczy to istocie samodzielności lokalu. W dobie współczesnych technik budowlanych pojęcia trwałej ściany nie można odnosić wyłącznie do ściany murowanej, czy drewnianej, gdyż współczesne budynki są wykonywane nie tylko z dotychczas tradycyjnych materiałów budowlanych.” (por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2017 r., sygn. akt: II OSK 1458/15; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 8 kwietnia 2021 r., sygn. ak: II SA/Ol 140/21, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 maja 2020 r., sygn. akt: IV SA/Wa 913/20, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 12 października 2017 r., sygn. akt: III SA/Gd 637/17). Podsumowując, istotą samodzielności lokalu jest to, że może być wykorzystywany zgodnie ze swoim przeznaczeniem, niezależnie od korzystania z innych lokali. Definicję ustawową lokalu samodzielnego niejako uzupełnia definicja mieszkania zamieszczona w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2022 r. poz. 1225 ze zm.), zgodnie z którą mieszkanie to zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.
Pamiętać także trzeba, że zgodnie z art. 2 ust. 1c ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, odrębną nieruchomość w budynku mieszkalnym jednorodzinnym mogą stanowić co najwyżej dwa samodzielne lokale mieszkalne. Ograniczenie to nie ma zastosowania do budynków, które zostały wybudowane na podstawie pozwolenia na budowę wydanego przed dniem 11 lipca 2003 r.
Przesłanka braku możliwości ustalenia adresów odrębnych lokali w terminie do dnia 30 listopada 2022 r.
Kolejną ważną kwestią wymagającą wyjaśnienia jest ustalenie, co należy rozumieć pod pojęciem braku możliwości ustalenia odrębnego adresu zamieszkania dla poszczególnych gospodarstw domowych zamieszkujących w odrębnych lokalach w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. W mojej ocenie brak takiej możliwości może wynikać z różnych okoliczności takich chociażby jak: zbyt krótki okres na przeprowadzenia procedury wyodrębnienia lokali, nieuregulowany stan prawny nieruchomości, brak tytułu prawnego do nieruchomości pozwalającego na wyodrębnienie lokali, itp.
Dodatek na kolejny lokal a wywiad środowiskowy.
W opisanym powyżej przypadku, zgodnie z art. 2 ust. 3d ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym, dodatek węglowy zostaje przyznany w drodze decyzji administracyjnej, po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, w trakcie którego ustalone zostanie zamieszkiwanie pod jednym adresem w odrębnych lokalach kilku gospodarstw domowych oraz wykorzystywanie przez te gospodarstwa oddzielnego lub współdzielonego źródła ogrzewania. Z wywiadu środowiskowego sporządzana się notatkę.
Termin na złożenie wniosku.
W myśl art. 2 ust. 9 i 10 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym, wniosek o wypłatę dodatku węglowego można złożyć w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. Wnioski o wypłatę dodatku węglowego złożone po tym terminie pozostawione zostaną zaś bez rozpoznania.
Dodatek węglowy, a poradnik dla samorządowców.
Wyjaśnienia wymaga także, że na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Rozwoju pojawiły się dokumenty: „Poradnik dla samorządów dotyczący wypłaty dodatku węglowego” i „Dodatek węglowy Pytania i odpowiedzi”. W mojej ocenie jednak, w przypadku przynajmniej kilku tez i wytycznych w nich zawartych, należy stwierdzić, że nie mają one oparcia w ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym. Dla przykładu warto wskazać chociażby na zawartą w dokumentach Ministerstwa definicję „lokalu” w myśl której przez lokal należy rozumieć lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, jak również samodzielną część domu bliźniaczego lub szeregowego przeznaczoną do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, wskazane w art. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, czy też na wymóg podjęcia kroków formalnych prowadzących do nadania odrębnego adresu miejsca zamieszkania. Pamiętać jednak należy, że tego typu dokumenty nie stanowią źródeł prawa powszechnie obowiązującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a co za tym idzie podstawą przyznania bądź też nie dodatku węglowego może być tylko ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym.
Obecnie daje się zaobserwować bardzo duże wątpliwości interpretacyjne rodzące się wśród organów rozpoznających wnioski o dodatek węglowy w zakresie stosowania powyżej opisanych przepisów. Czas pokaże jak ukształtuje się praktyka i w jakim kierunku pójdzie linia orzecznicza sądów administracyjnych.